Καράτουλα

Το Καράτουλα ανήκει διοικητικά στον Δήμο Πύργο και αριθμεί 686 κατοίκους. Βρίσκεται 16 χλμ. βορειοανατολικά της πόλης του Πύργου και γειντιάζει με τους οικισμούς Κλεδερέϊκα και Μάρμαρα και το χωριό Μαγούλα. Ανάμεσα στο Καράτουλα και την Μαγούλα διαρρέει ποταμάκι, που θεωρείται παραπόταμος του Ενιππέα. Πριν τον Καλλικρατικό νόμο το Καράτουλα ήταν η έδρα του Δήμου Ωλένης και αποτελούσε το κεφαλοχώρι της περιοχής.

Η πρώτη ονομασία του Καράτουλα ήταν Αμφιδολίς και αποτελούσε κατά την αρχαιότητα εμπορικό κέντρο της περιοχής. Ο Στράβων, αρχαίος γεωγράφος, αναφερόμενος στην Αρχαία Πίσα περιγράφει την σημερινή περιοχή του Καράτουλα ως Αμφιδολία, η οποία μαζί με άλλες ένδεκα πόλεις ανήκαν διοικητικά στην Αρχαία Πίσα.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Ωλένης και με απολύτως αμιγή χριστιανικό πληθυσμό. Βέβαια, υπήρχαν λίγες τούρκικες οικογένειες, ενώ είχε την έδρα του ο Αγάς. Ο πρώτος Αγάς ονομαζόταν Καρά – Τούλαξ, απ’όπου πήρε και το όνομά του το χωριό.

Από το Καράτουλα ξεκίνησαν και πολλοί πολεμιστές που πήραν μέρος στο μάχη του Πουσίου και στη μάχη του Μποτίνι αλλά και σε άλλες μάχες, καθόλη την Επανάσταση του 1821.

Το Καράτουλα έζησε μαρτυρικές στιγμές κατά την Γερμανική Κατοχή. Ειδικότερα, το πρωί της 14^ης Ιουλίου 1944, γερμανικά στρατεύματα έστησαν ενέδρες στο βόρειο τμήμα του χωριού και συνέλαβαν 24 κατοίκους, μεταξύ των οποίων υπήρχαν γέροι, γυναίκες και παιδιά, που παρατάχθηκαν σε φάλαγγα και εκτελέστηκαν το απόγευμα της ίδιας μέρας. Το σημείο της εκτέλεσης, ονομάστηκε Φονικά και δημιουργήθηκει μνημείο των ηρωϊκών πεσόντων, που κάθε χρόνο την τραγική μέρα πραγματοποιείται επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες της περιοχής.

Σήμερα, οι κάτοικοι του Καράτουλα ασχολούνται κατά βάση με αγροτικές δραστηριότητες, όπως την καλλιέργεια της κορινθιακής σταφίδας, αμπέλια, ελιές ενώ υπάρχουν μικρές μεν αλλά με καλή υποδομή εμπορικές επιχειρήσεις που καλύπτουν τις ανάγκες της ευρύτερης περιοχής.

Ο επισκέπτης της περιοχής μπορεί να ξεναγηθεί στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου, που είναι και ο πολιούχος του χωριού (και παλαιό κοιμητήριο), λειτουργεί περιστασιακά μετά την ανακαίνισή του και λειτουργεί ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου, στις 26 Οκτωβρίου και την Μεγάλη Παρασκευή, που κατά τα τοπικά έθιμα επιστρέφει ο Επιτάφιος μετά την περιφορά του στο χωριό. Η Θεία Λειτουργία της Κυριακής και οι υπόλοιπες μεγάλες εορτές τελούνται στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου, που χτίστηκε πολύ αργότερα από τον Άγιο Δημήτριο και αποτελεί τον βασικό ναό του χωριού.

Στην ευρύτερη περιοχή του Καράτουλα βρίσκεται ο  Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, ένα μικρό ξωκλήσι που τιμάται κάθε χρόνο στις 24 Ιουνίου και ο Ιερός Ναός Αποστόλων Πέτρου και Παύλου που αποτελεί το νέο κοιμητήριο του χωριού. Αξίζει να σημειωθεί, ότι όλοι παραπάνω ναοί έχουν κατασκευασθεί με βάση την βυζαντινή αρχιτεκτονική, την Βασιλική και περιέχουν εξαίσιες και σπάνιες χειροποίητες τοιχογραφίες και αγιογραφίες.

Στην κεντρική πλατεία του χωριού, οι καφετέριες και οι ψησταριές θα καλύψουν τις γευστικές ανάγκες του επισκέπτη ενώ η φιλοξενία των κατοίκων θα τον χαλαρώσουν από την ξενάγησή του στην περιοχή.